T129 ATAK pilotları AVCI kaskıyla vuracak
Paylaş
Helikopter ve uçak platformlarında yer alan uçuş ve aviyonik sistemlerle uyumlu kaska veya başa entegre kumanda ve gösterge sistemleri konusunda yapılan çalışmalar dünyada son yirmi yıldır hız kazandı.
Kaska Entegre Kumanda Sistemleri, helikopter veya uçak platfomlarına entegre sistemlerin gece ve gündüz şartlarında gerçek zamanlı bilgilerini, platformdaki sensör görüntüsünü ve gece görüş görüntüsünü pilota sağlayarak hem iş yükünü azaltmakta hem de etkin ve hızlı karar alınmasında önemli katkı sağlamaktadır. Kaska Entegre Kumanda Sistemi geliştirme ve üretim kabiliyetine sınırlı sayıda ülke sahiptir.
Dünyada, kaska entegre kumanda sistemi geliştirme ve üretim faaliyetleri, genellikle tek bir firma tarafından değil, aviyonik ve gösterge sistemleri konusunda teknolojik birikime sahip bir firma önderliğinde çeşitli teknolojiler ve disiplinlerde uzmanlaşmış çok sayıda firmanın bir araya gelmesi ve bu firmalara önemli boyutlarda devlet ve teknoloji altyapısı desteği ile sağlanmaktadır. Bu farklı ve çok sayıda teknolojik disiplinleri bir araya getirmenin yarattığı avantajlar ve üstünlükler sebebi ile ülkeler bilgi ve teknolojik bilgi birikimlerini korumak için büyük itina göstererek ithalat ve son kullanıcı izinleri ve düşük performanslı ürünlerinin satışına müsaade edilmesi gibi sınırlamalar uygulamaktadırlar.
Yurt dışından temin edilen bir kaska entegre kumanda sisteminin milli imkanlarla geliştirilmekte olan aviyonik sistemlere entegrasyonu sağlansa bile başka bir ülkeye ihracı, üreticisinin iznine bağlıdır.
Bu kısıtların, bürokratik engellerin ve yüksek maliyetin, yurt dışındaki rekabet gücümüze zarar vermesi, kaska entegre kumanda sistemleri ile ilgili teknolojilerin milli imkanlarla geliştirilmesini zorunlu kıldı. 2007 yılında ASELSAN ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı arasında imzalanan “Kaska Entegre Kumanda Sistemi (AVCI) Projesi” sözleşmesi kapsamında taarruz helikopteri platformuna uyumlu bir kaska entegre kumanda sistemi geliştirilmesi ve prototip sistemlerin üretilmesi amacı ile bir AR-GE projesi başlatıldı.
AVCI Kaska Entegre Kumanda Sistemi’nin ilk fazı kapsamında, 2012-2013 yıllarında fabrika kalifikasyon ve SEL (Sistem Entegrasyon Laboratuarı) tamamlandı. Sistemin yer, uçuş ve atış testleri T-129 ATAK Helikopteri’nde başarı ile gerçekleştirildi. T-129 ATAK Helikopterleri için seri üretim teslimatları halen devam etmektedir. AVCI Kaska Entegre Kumanda Sistemi, ilk T-129 ATAK Helikopteri’nin teslimatı ile Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine girdi. AVCI, TÜBİTAK-TTGV-TÜSİAD tarafından düzenlenen XI.Teknoloji Ödülleri’nde Teknoloji Büyük Ödülüne layık görüldü.
AVCI Sistemi'nin entegre edildiği ilk platform T-129 ATAK Helikopteri'dir. AVCI sisteminin amacı, taarruz helikopterlerinde pilotların gece ve gündüz şartlarında uçuş bilgilerini, hedef tespit sistemine ait video görüntüsünü ve gece görüş görüntüsünü kaskın vizöründe pilota sağlayarak farkındalığını arttırmak ve iş yükünü azaltmaktır. Ayrıca, pilotun kafa hareketleri takip edilerek helikopterdeki silahların, hedef tespit ve nişangah sisteminin hedefe yönlendirilmesini sağlayarak görev etkinliğinin artırılması amaçlanmaktadır.
Sistem, kafa birimi vasıtasıyla helikopter mürettebatının iç ve dış haberleşmesinin yanı sıra kafanın darbelerden korunmasını da sağlamaktadır.
Proje kapsamında sistemin aşağıda belirtilen alt birimlerinin tasarım, geliştirme, üretim ve platform entegrasyon faaliyetleri gerçekleştirildi:
AVCI Kask Modülü
AVCI Kafa Takip Alt Sistemi
AVCI Elektronik Birimi
AVCI Gösterge Modü
AVCI KAFA TAKİP SİSTEMİ
AVCI Projesi kapsamında helikopterde pilotların kafa hareketlerine ve bakış hattına göre hedef tespit sistemini ve silah sistemini yönlendirmek üzere hibrit özellikte optik ve ataletsel kafa takip algoritmalarını kullanan yüksek hassasiyette bir kafa takip sistemi geliştirildi.
Dünyada mevcut kaska entegre kumanda sistemlerindeki kafa takip sistemlerinde, ağırlıklı olarak manyetik veya optik tabanlı yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin dezavantajlarının giderilmesi için birden fazla yöntemin birbirini destek lediği hibrit kafa takip yöntemlerinin kullanımı gerekmektedir.
AVCI Projesi kapsamında ASELSAN tarafından geliştirilen ve T-129 ATAK Helikopteri’ne entegre edilen yüksek hassasiyetteki kafa takip sistemi, bir helikopter platformuna entegre edilen dünyadaki ilk hibrit (optik-ataletsel) kafa takip sistemi niteliğindedir.
Hibrit kafa takip sistemi sayesinde pilotun kafa hareketleri tespit edilerek, pilotun kafa hareketleri tespit edilerek, helikopterdeki hedef tespit ve silah sistemlerinin pilotun bakış hattı doğrultusunda yönlendirilmesi sağlandı.
Kafa Takip sisteminin performans testleri yüksek hassasiyetli test altyapısı ve platforma entegrasyonu ve enstalasyonu için özel yöntemler geliştirildi.
AVCI ELEKTRONİK BİRİM
AVCI Elektronik Birim, temel olarak “Açık Mimari (Open Architecture)” yapısında ve VME-64x, PMC, PCI endüstriyel standartlarına uygun olarak ASELSAN tarafından tümüyle milli ve özgün olarak geliştirildi.
Gelişmiş görüntü işleme teknikleri kullanarak hedef tespit sisteminden gerçek zamanda sağlanan video ve semboloji AVCI Gösterge Modülü vizöründe pilota gösterilebilecek biçime dönüştürülmesi AVCI Elektronik Birim tarafından sağlanmaktadır. AVCI Elektronik Birim içerisinde yer alan Kafa Takip Kartı, Kafa Takip Modüllerinden gelen Kask Modülü görüntülerinin işlenmesi ve özel kafa takip algoritmaları kullanılarak pilot bakış hattının gerçek zamanda hesaplanması için tasarlandı.
AVCI Elektronik Birimde, tüm görüntü işleme ve kafa takip işlemlerini düşük gecikme süresi ile gerçek zamanda gerçekleştirmek üzere görüntü işleme ve kafa takip algoritmaları geliştirildi.
AVCI GÖSTERGE MODÜLÜ
AVCI sistemi ile helikopter hedef tespit sisteminin görüntüsünün sabit bir ekranda oluşturulması yerine, AVCI Gösterge Modülü vizörü üzerine yansıtılması sağlandı. Pilota, vizör üzerinden sunulan görüntülerde gecikme oluşmaması ve gösterge modülünün optik elemanlarından kaynaklanan optik bozulumun hassas olarak düzeltilmesi amacı ile yeni görüntü işleme algoritmaları özgün olarak geliştirildi. Böylece hedef tespit sistemi tarafından sağlanan görüntü ile gerçek dünya görüntüsü arasındaki gecikmelerin kullanıcının fark edemeyeceği seviyeye inmesi sağlandı.
AVCI Gösterge Modülü, optik ayna ve lens dizilerinden oluşmakta olup, elektronik kartların küçültülmesi için ileri elektronik tasarım teknikleri kullanıldı. AVCI Gösterge Modülünün şeffaf vizör yansıtmalı olmasını sağlamak için şeffaf polikarbon üzerine optik kalitede ince film kaplama teknolojisi kazanıldı.
TEKNOLOJİK ÜSTÜNLÜK
2007 yılında çalışmalarına başlanan AVCI Kaska Kumanda Sistemi'nin ilk fazı kapsamında, 2012-2013 yıllarında fabrika kalifikasyon ve SEL (Sistem Entegrasyon Laboratuarı) tamamlanarak, seri üretime aktarıldı ve ATAK projesi kapsamındaki teslimatlarına başlandı. 2014 yılı içerisinde ise AVCI Gösterge Modülü'nün tümünün ASELSAN bünyesinde üretilerek kalifikasyon çalışmalarının tamamlanması ve seri üretime aktarılması planlanmaktadır. 2007 yılında geliştirme çalışmalarına başlanan AVCI Kaska Entegre Kumanda Sistemi’nin ilk fazı kapsamında, 2012-2013 yıllarında fabrika kalifikasyon ve SEL (Sistem Entegrasyon Laboratuarı) tamamlanarak, seri üretime aktarıldı ve ATAK Projesi kapsamındaki teslimatlara başlandı. Projenin ikinci fazında ise AVCI Gösterge Modülü’nün de ASELSAN bünyesinde üretilerek kalifikasyon çalışmalarının tamamlanması ve 2015 yılında seri üretime aktarılması planlanmaktadır.
AVCI Kaska Entegre Kumanda Sistemi'nin diğer helikopter modernizasyonu projeleri kapsamında uyarlanarak kullanılması ve gelişen teknolojilerle güncellenerek farklı hava ve kara platformları için bir ürün ailesi haline getirilmesi de teknolojik hedefler arasındadır.
AVCI Kaska Entegre Kumanda Sistemi teknolojisine sahip olunması, yüksek performanslı uygulamaya özel tasarımların yapılabilmesine ve ASELSAN’ın tasarım kabiliyetlerine katma değer olarak bir esneklik parametresinin daha katılmasına neden olacak, bu da ASELSAN’ın yurt dışı ihalelerde rekabet gücünü arttıracaktır.
