Written by Buğra ÇAKAR
the University of Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, İktisat Bölümü
''Bağımsız Türk devletleri içerisinde büyük nüfusa, ekonomiye ve devlet geleneğine sahip olan Türkiye’nin, potansiyeli bu kadar büyük bir milleti halen tam anlamıyla uyandıramamış olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Türkiye, Türkistan’daki kardeşlerine beklenen desteği 1991’deki büyük uyanıştan bu yana beklenen ölçüde verememiştir. Karşılıklı yapılan hamleler bir türlü uyum sağlayamamış durumdadır, ancak küçük gelişmelerle umut vermektedir.
Nüfus
Yaklaşık olarak Türk devletlerinin nüfusuna bakarsak Türkiye’nin 77 milyon, Özbekistan’ın 32 milyon, Kazakistan’ın 18 milyon, Azerbaycan’ın 11 milyon, Türkmenistan’ın 6 milyon, Kırgızistan 6 milyon, KKTC 300 bin vatandaşı bulunmaktadır. Bağımsız Türk devletlerinin yaklaşık olarak 150 milyonluk nüfusu bulunmakta ve %80 civarı (120 milyonu) Türk’tür. İran da yaklaşık olarak 40 milyon, Çin de 20-25 milyon soydaşımız özerk yapıda hayatlarını idame etmektedirler. Dünya genelinde 250-300 milyon aralığında Türk olduğu tahmin edilmektedir.
İran, Çin ve Rusya başta olmak üzere Moğolistan, Afganistan, Pakistan, Irak, Suriye, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan, Moldova, Ukrayna, Bosna-Hersek, Kosova gibi birçok ülkede özellikle Anadolu ve Türkistan çeperlerinde çok sayıda Türk toplulukları azınlık durumunda veya yarı-özerk biçimde yaşamlarını sürdürmektedir.
Toplam Yüzölçümü
Kazakistan 2.724.900 km² , Türkiye 783.562 km² , Türkmenistan 488.100 km² , Özbekistan 447.400 km² , Kırgızistan 199.951 km² , Azerbaycan 86.600 km² , Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 9.251 km² yüzölçümleriyle toplam 4.739.7364 km²’ye ulaşmaktadır.
Ülkelerin Önemli Tarih Birikimleri
Devlet geleneği açısından Türkiye, Osmanlı’nın Selçukludan aldığı yeraltı ve en önemlisi yerüstü kaynakları olan insan birikimiyle 2000 yıllık Türk devlet geleneğini devam ettirmektedir.
Azerbaycan ise 1918 ilan ettiği cumhuriyetle modern yönetim anlayışı olan, demokrasiye ilk adım atan Türk toplumu olmuş fakat SSCB işgali sonucu kısa bir sürede yıkılmıştır. Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ise Türklerin Müslümanlık tarihindeki en eski yapıt, eser ve isimlerini mevcudiyetinde barındırmaktadır. Kazakistan ise Türkistan coğrafyasının büyük bir bölümünü sınırları içinde barındırdığı için Türk kültür, gelenek ve göreneklerini yansıtan birçok yapıta ev sahipliği yapmaktadır. KKTC ise Türkiye’nin küçük bir özeti gibi adada yaşamaya devam etmektedir.
Ortak Siyaset
1991’deki bağımsızlık hareketinden bu yana Türk devletleri ortak karar alma noktasında istenilen çıtaya bir türlü ulaşamamıştır. Özbekistan ve Kırgızistan arasında zaman zaman sıcak cephe çatışmalarına dönüşen gelişmeler umutlarımızı baltalamaktadır. Çeşitli uluslararası oyun kurucu ülkelerin baskı ve yönlendirmeleriyle kardeş kardeşi vurmaktadır.
Kazak lider Nursultan Nazarbayev’in ‘Türkçe konuşan ülkelerin siyasal bir oluşuma dönüşmesi’ söylemleriyle 3 Ekim 2009 yılında Azerbaycan’ın Nahçıvan Özerk Bölgesinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan kurucu üyelikleriyle ‘Türk Konseyi’ oluşturulmuştur. İşleyiş tarzıyla Avrupa Konseyi, İngiliz Milletler Topluluğu, Arap Ligi, İslam İşbirliği Teşkilatı veya Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu’na eş değerdir. Birçok konuda ortak hedefler ortaya koyulsa da, planlanan süreç çok dar adımlarla devam etmektedir. Türkmenistan ve Özbekistan ‘tarafsızlık politikaları’ nedeniyle halen konseye üye olmamıştır. KKTC ise Türkiye hariç bağımsız Türk devletlerinin dahi tanımadığı bir ülke konumunda bulunduğu için birliğe katılması mümkün gözükmemektedir.
Ekonomiye Bakış
Türkiye’nin 2013 yılı ihracatı 151 milyar dolar, ithalatı 251 milyar dolar ve GSYİH 820 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye 2013 yılında %4 oranında büyümüştür. Kişi başına düşen milli gelir değeri 10.782 dolar olarak kaydedilmiştir. En büyük ekonomi hareketi Avrupa Birliği ülkeleri, Rusya, Çin, ABD, İran, B.A.E ile olmuştur.
Kazakistan’ın 2013 yılı ihracatı 69,5 milyar dolar, ithalatı 39,4 milyar dolar, ülkenin dış ticaret fazlası ise 30,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Kazakistan ekonomisi 2013 yılında %6 oranında büyümüştür. Bu çerçevede, GSYİH 217 milyar dolara, kişibaşı milli gelir ise 12.800 dolara ulaşmıştır. 2013 yılında Kazakistan’ın ihracatında ilk 3 ülke İtalya, Çin, Hollanda, ithalatında ilk 3 ülke ise Rusya, Çin ve Almanya olmuştur.
Azerbaycan’ın 2013 yılı ihracat 23,9 milyar dolar, ithalat 10,7 milyar doları ulaşmıştır. GSYİH 76 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Kişi başına milli gelir ise 2013 yılında 7.400 dolara ulaşmıştır. Azerbaycan ekonomisi 2013 yılında yüzde 3,5 oranında büyümüştür.
Özbekistan’ın 2013 yılı dış ticaret hacmi 27,5 milyar dolardır. 2013 yılında ihracat 14,9 milyar dolar, ithalat 12,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Özbekistan’ın dış ticaretinde en önemli ülkeler Çin ile Rusya’dır. 2013 yılında GSYİH 55 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve Özbek ekonomisi %7’lik büyüme kaydetmiştir.
Türkmenistan’ın 2013 yılı ihracatı 17,1 milyar dolar, ithalatı ise 12,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. GSYİH 2013 yılında 55 milyar dolara ulaşmıştır. Kişi başına milli gelir 9.700 dolardır. Ülkenin başlıca ihracat ortakları Çin, Rusya, İran; ithalat ortakları ise Türkiye, Çin ve Rusya’dır.
Kırgızistan GSYİH 2013 yılında 7,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülke yaklaşık 1200 dolar olan kişi başı yıllık gelir ortalaması ile fakir ülkeler grubunda yer almaktadır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 2013 yılı ihracatı 999 milyon 600 bin dolar, ithalatı ise 672 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. KKTC ‘de facto’ konumunda bulunduğu için resmi tek alışverişi Türkiye Cumhuriyeti ile olmuştur. Ada ülkesinde devlet işlerliği ancak Türkiyenin desteği ile yürümektedir.
Türk Lobisi
Dünya geneline baktığımızda çeşitli milletlerin ortak akılda buluşarak lobilerini oluşturduklarını görmekteyiz. Neden bir Türk lobisi olmasın? Türk lobisi hayal mi?
Dünya siyasi, askeri ve ekonomi gibi alanlarında her zaman ‘genel kabul görmüş doğru’ları yapan kazanmamaktadır. Yanlışları minimize ederek doğruların güvenirliğini artırmak; zaman zaman kazandırmaktadır. Anadolu yakın tarihi için Çanakkale, Avrupa yakın tarihi için Berlin sokaklarında koşturulan Nazi, Asya yakın tarihi için yıkılmaz denilen komünist sistem örnekleriyle söylenen her gerçeğin bir zamanlar ne kadar hayal olduğunu görebiliriz.
Dünya genelinde Türkçeyi farklı şivelerde ve alfabelerde atasından öğrenerek konuşan yaklaşık 300 milyonluk bir insan topluluğundan bahsediyoruz. Bağımsız devletlerimizin toplam yüzölçümü 4.739.7364 km²’ye ulaşmaktadır. Lobi faaliyetlerinin azınlık veya esaret konumunda olan Türk topluluklarına da büyük bir maddi ve manevi destek katabileceği aşikârdır. Trakya’dan, Kafkaslara, Mezopotamya’dan, Doğu Türkistan’a, Uzak Sibirya’ya kadar Türk nüfusunun önemli halde yaşadığı coğrafyalara taze kan gibi gelecektir.
Türk Lobisi dünyanın beş kıtasına yayılmış bir milletin belki de büyük uyanışa yani birçok insanın söylerken dahi küçümsediği Türk Birliği’ne dönüşecektir. Tek bir bayrak altında, tek bir devlet olunamayabilir fakat Avrupa Birliği şeklinde daha farklı bir mozaik oluşturulabileceğine inanmak güç olmamalıdır.
İlk adım Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin Dördüncü Zirvesinde ortak akılda birleşilerek atıldı. Konsey ülkeleri “Bölgesel Diaspora Merkezlerinin” kurulmasının teşviki ve diaspora konularında işbirliği gibi ortak hareketler üzerinde bir plana imza atarak bir süreç başlattılar. Konseye Türkmenistan ve Özbekistan’ın da katılımı sağlanırsa beklenenden daha seri bir şekilde Türk Lobisi oluşturulabilir.''
http://akademikperspektif.com/2014/09/03/turkiye-ve-bagimsiz-turk-devletleri/
The article is about Turkic countries with figures, ties in economy etc.
